زردی در نوزادان

 مطالب ذیل ، از یک سایت علمی در خصوص بیماری زردی در نوزادان ، استخراج شده که مطالعه آن به والدین محترم بویژه مادران توصیه میشه . ضمناً در ذیل مطلب  ، تجربه شخصی خودمو گفتم ، که امیدوارم برای مادران عزیز مفید باشه.

زردی چیست ؟

زردی یکی از بیماری‌های شایع نوزادان است، به طوری که 50 درصد از نوزادان سالم و 80  درصد نوزادان نارس‏ به درجاتی دچار زردی شده و باعث نگرانی و تشویش والدین خود در نخستین روزها و هفته‌های عمرمی‌شوند .

هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز بدن ، در نهایت تبدیل به رنگدانه زردرنگی به نام «بیلی روبین» می‌شود که کبد مسئول دفع این ماده از طریق صفرا به خارج از بدن است. بالا بودن میزان بیلی روبین خون می‌تواند ارثی یا نشانه‌ای از بیماری‌های کبدی باشد. بتدریج و با افزایش عدد «بیلی‏روبین» مناطق دیگر پوست مانند شکم و اندام‏ها زرد می‏شود.

 بنابراین تشخیص زردی بر اساس مشاهده زردی در پوست و چشمان نوزاد است.

علل ایجاد زردی چیست ؟

الف ) علل فیزیولوژیک
 گاهی در نوزادان، زردی فیزیولوژیک اتفاق می‌افتد. این زردی شرایط خاصی دارد و حتما باید با تشخیص پزشک معالج باشد عوارضی هم ندارد و در صورتی که نوزاد تحت نظر پزشک باشد، نیاز به بستری نیست.

ب ) زردی ناشی از کم بودن شیر مادر
 گاهی نیز زردی ناشی از شیر مادر است که در هفته اول تولد نوزاد ایجاد شده و به علت کم بودن شیر مادر و تغذیه ناکافی نوزاد به وجود می‏آید. این نوع زردی ربطی به ترکیبات شیر مادر ندارد، در این نوع زردی درمان براساس تغذیه مکرر و بیشتر شیر مادر است.

ج ) زردی مربوط به ترکیبات موجود در شیر مادر

در مواردی زردی مربوط به ترکیبات نامطلوب در شیر مادر است که پس از هفته اول ایجاد می‌شود و تشخیص این نوع زردی فقط با مشاوره با پزشک متخصص اطفال امکان‏پذیر است.

د ) زردی ناشی از ناسازگاری‏های خون

گاهی نیز زردی ناشی از ناسازگاری‏های خون است و در صورت تطابق نداشتن گروه خونی مادر و نوزاد این نوع زردی به وجود می‏آید. به طور معمول در مادرانی که گروه خونی O دارند، اگر نوزادشان گروه خونی A یا B داشته باشد، احتمال این نوع زردی وجود دارد ، البته این حالت در تمامی مادران که گروه خونی O دارند اتفاق نمی‏افتد.

این نوع زردی شدید بوده و حتما از سوی متخصص اطفال نیاز به بستری و درمان دارد.البته در موارد دیگر نیز زردی ناشی از RH است یعنی در صورتی که RH مادر (فاکتور موجود در گلبول قرمز خون) منفی و RH نوزاد مثبت باشد، احتمال ایجاد این نوع زردی وجود دارد. هم‌اکنون با تزریق آمپول «روگام» از ایجاد این نوع زردی در حاملگی بعدی جلوگیری می‏کنند .

ه ) فاویسم یا زردی ناشی از پرخونی

 این نوع زردی معمولاً ، در نوزادانی که مادرانشان ، دیابتی یا نوزادان دچار تاخیر رشد داخل رحمی در زمان بارداری باشند، دیده می‏شود که این زردی به ویزیت متخصص و درمان نیازدارد.

و ) زردی ناشی از کم‌کاری تیروئید

این نوع زردی به علت کاهش هورمون تیروئید در بدن نوزاد ایجاد می‏شود و با تشخیص بموقع و درمان کم‏کاری تیروئید می‏توان این نوع زردی را معالجه کرد.

ز ) سایر علل

وزن کم نوزاد در زمان تولد، نارس بودن، جنس پسر، نوزاد مادر دیابتی، سابقه زردی در نوزاد اول، عدم تطابق گروه خونی و RH مادر و نوزاد، تغذیه ناکافی نوزاد بخصوص در روزهای اول زایمان ، همگی از عواملی است که می‏تواند خطر بروز زردی در نوزادان را بیشتر کند.

زردی و عوارضش

در صورتی که مقدار بیلی‏روبین از حد مجاز تجاوز کند ممکن است عوارض جبران‏ناپذیری برای نوزاد در پی داشته باشد.

" ازجمله آنها، عوارض مغزی شنوایی است." هر نوزاد زرد باید حتما از سوی پزشک اطفال ویزیت و معاینه شود و در صورت صلاحدید پزشک آزمایش بیلی‏روبین خون انجام و براساس آن تصمیم‏گیری و درمان صورت می گیرد.

درمان زردی

1- روش اول ، استفاده از لامپ‏های مخصوص به نام لامپ فتوتراپی است.

طول موج این لامپ نور سفید است که با مکانیسم‏های پیچیده‏ای سبب کاهش زردی می‏شود. بهتر است فتوتراپی در بیمارستان و تحت نظر کادر درمان انجام شود تا از عوارض احتمالی پیشگیری شود.

2- روش دوم تعویض خون نوزاد است .

در مواردی که میزان زردی در حد خیلی بالایی باشد ، جهت درمان از عمل تعویض خون استفاده می شود . تعویض خون عارضه خاصی برای نوزاد در پی ندارد، اما انجام ندادن آن عوارض جبران‏ناپذیری مانند عقب‏ماندگی ذهنی یا کاهش شنوایی یا سایر عوارض عصبی را احتمالاً به دنبال خواهد داشت.

پیشگیری

بهترین راه پیشگیری ، تغذیه مکرر نوزاد با شیر مادر و افزایش دفع ادرار نوزاد است. حتی در روزهای اول تولد که شیر مادر کم است نیز تغذیه مکرر نوزاد در پیشگیری از زردی موثر است .

 توضیح :

1-  نور آفتاب یا نور مهتابی‌های معمولی هیچ‏گونه تاثیری در کاهش زردی و درمان آن ندارد .

2- قطع کردن شير مادر جهت درمان زردي و جايگزين کردن آن با شير خشک، بصورت معمول توصيه نمي شود. صرفاً  در بعضي از انواع زردي که به علت شير مادر مي باشد ممکن است قطع کردن شير مادر و جايگزيني آن با شير خشک، سبب کاهش زردي شود .

3- در مورد درمان زردی تاکید متخصصان اطفال به تمام خانواده ‏ها این است که ظاهر نوزاد ملاکی برای تشخیص زردی نیست و در صورت احتمال زردی مراجعه به پزشک الزامی است.

تجربه شخصی :

3 روز پس از تولد کیان مهر متوجه شدیم که صورت و بدنش زرد شده و برای اینکه مطمئن بشیم که مبتلا به زردی شده یا نه ، بلافاصله به متخصص اطفال مراجعه کردیم . حدسمون درست بود و در آزمایش خونی که گرفتن ، گفتن میزان زردی 12.5 واحده و باید بستریبشه ، کیان مهر با عمل جراحی سزارین به دنیا اومده بود و هنوز جای بخیه هام خیلی درد می کرد ، اما با توجه به شرایط ،  کیان مهر بستری شد و منم بایستی پیشش می موندم . برای اینکه بیلی روبین از بدنش دفع بشه بایستی مرتب شیر می خورد و بعد از خوردن شیر ، دوباره اونو داخل دستگاه میذاشتن . شرایط خیلی سختی بود چون با وجود درد زیاد ، حتی راه رفتن هم برام سخت شده بود چه برسه به اینکه روی یه صندلی خشک بشینم و مرتب به بچه شیر بدم . دقیقاً دو شبانه روز به همین شکل کیان مهر بستری بود و بعد از دو شبانه روز که زردیش اومد پایین (5 واحد) پزشک دستور ترخیص داد ، این دو شبانه روز واسه من مثل دو قرن گذشت و تازه بعد از ترخیص همش استرس داشتم که زردی عود نکنه ، چون دیگه نمی تونستم دوباره اون شرایطو تحمل کنم .(خیلی از مادرا برای بار سوم و چهارم هم که زردی بچشون عود کرده بود ،  مجبور شده بودند بازهم بچشونو بستری کنن ) خدا رو شکر اون بار اول و آخری بود که به بیمارستان رفتیم و کیان مهر خوب شد . ولی هیچ وقت خاطرات بد اون ایام رو فراموش نمی کنم ، حالا خودم که هیچ ، بنده خدا خواهرم به خاطر من اسیر اونجا شده بود و همرام بود ، خیلی وقتا به من می گفت تو استراحت کن ، من حواسم بهش هست و اونم حسابی اذیت شد . بعدها با تحقیقاتی  که کردم به این نتیجه رسیدم ، بخش قابل توجهی از زردیهایی که بچه ها به اون مبتلا می شن ، به علت کمبود شیر مادره ، چون روز اول و دوم  شیر مادر کمه(فقط یه مقدار آغوز داره ) این مقدار شیر کم نمی تونه بیلی روبین رو از بدن بچه دفع کنه و چون بیلی روبین دفع نمی شه ، بچه مبتلا به زردی می شه . توصیه من اینه که روز زایمان حتماً یک قوطی شیر خشک و یک شیشه شیر را داخل ساک مادر یا بچه بذارید و پس از زایمان به بچه شیر خشک بدین تا بیلی روبین از بدنش خارج شه ، البته این توصیه به این معنا نیست که مادر اصلاً به بچه شیر نده ، بلکه بر عکس در کنار شیرخشکی که به بچه می ده ، شیر خودشم  به بچه بده ، چون فقط ،مکیدن سینه مادر توسط نوزاد ، باعث می شه شیر مادر زیاد بشه و نیاز بچه رو تامین کنه . ( چند نفر که خودشون هم از پرسنل  بیمارستان بودن این مساله رو تایید کردن ) به نظر من این ادعا که اگه بچه چند باری شیر خشک بخوره دیگه شیر مادر رو نمی خوره اصلاً صحت نداره .در غیر اینصورت بایستی در صورت ابتلای بچه به زردی ، بیخود و بی جهت سختی رفتن به بیمارستان و بستری شدن بچه رو تحمل کنین .